Sesler Yalnızca Beynimizde Vardır
Duyma işleminin sistemi, görme ile aynıdır. Ses olarak bize ulaşan bilgiler, tıpkı görüntüde olduğu gibi yalnızca elektrik sinyalleridir. Dış kulak, çevredeki ses dalgalarını kulak kepçesi ile toplayıp orta kulağa iletir. Orta kulak, ses titreşimlerini güçlendirerek iç kulağa aktarır. İç kulak ise, bu titreşimleri sesin yoğunluğuna ve sıklığına göre elektrik sinyallerine dönüştürerek beyne gönderir. Beyinde bu mesajlar, söz konusu sinyallerin işleme konulup yorumlandığı duyma merkezine iletilir. Böylece duyma işlemi gerçekleşir.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta vardır: Tıpkı görüntüler gibi, sesler de beynimizin dışında bir yerlerde değildir. Özellikle insan bilinci konusundaki çalışmaları ile tanınan Cambridge Üniversitesi matematik ve teorik fizik bölümünden Peter Russell bu durumu şu şekilde açıklar:
Piskopos Berkeley bizim algılarımız dışında hiçbir şeyin olmadığını savunurken, bunu, eğer onu duyacak hiç kimse yoksa, devrilen bir ağaç ses çıkarır mı tartışması takip etti. O dönemlerde sesin havada nasıl iletildiğine veya kulağın ya da beynin nasıl işlev gösterdiğine dair hiçbir şey bilinmiyordu. Günümüzde burada devreye giren işlemler hakkında çok daha fazla şey biliyoruz ve bunun cevabı açıkça "hayır"dır. Fiziksel gerçeklikte hiçbir ses yoktur, yalnızca havada basınç dalgaları vardır. Ses yalnızca, bir algılayıcının onu tecrübe etmesi ile var olur –bu algılayıcı ya insandır, ya bir geyik veya bir kuş ya da bir karınca.58 (vurgu orijinaline aittir.)
Dışarıdaki ses, bizim için, ancak biz onu algıladığımız sürece vardır. Ancak, burada belirtilmesi gereken önemli bir nokta daha vardır: Tıpkı görüntüler gibi sesler de beynimizin içinde değildirler. Beyinde var olan şey, yine sadece elektrik sinyalleridir. "Gerçek" olarak algıladığımız her türlü ses, beynimizin içindeki bu elektrik sinyallerinin bir ürünüdür. Bir dostumuzla sohbet ederken, onun üç boyutlu görüntüsünü beynimizde mükemmel şekilde algılar; ondan gelen sesi de, söz konusu derinlik hissini onaylar şekilde duyarız. Dostumuz uzakta ise, sesin uzaktan geldiğinden emin oluruz. Oysa bu ses, ne uzakta ne de yakındadır. Yalnızca elektrik sinyali olarak vardır. Bir başka deyişle bu ses, beynimizin içinde de değildir. Beynimizin içinde derin bir sessizlik hakimdir. Ne kadar kalabalık ve gürültülü bir ortamın içinde olursak olalım, beynimizin içinde hiç ses yoktur. Elektrik sinyallerinin ilettiği uyarılar, bize dışarıda kalabalık ve gürültülü bir dünyanın var olduğu bilgisini verir. Oysa ne dışarıdaki bu kalabalık ve gürültülü dünyaya ulaşabilir, ne de onları beynimizin içinde oluşturabiliriz. Ses, bizim algıladığımız bir şeydir.
Peter Russell, bu gerçeği şu şekilde açıklamaktadır:
Bir kemanın müziğini duyuyorum, ama duyduğum ses zihnimde ortaya çıkan bir nitelik. Bunun gibi bir ses dış dünyada yoktur, sadece titreşen hava molekülleri vardır."59
Dolayısıyla sesleri işitirken de, görüntü ile ilgili olarak yaşadığımız aynı yanılgıya düşeriz. Seslerin dış dünyadan geldiğini zannederiz. Oysa bizim algıladığımız sesler, bizim için meydana getirilmiş gölge dünyanın bir parçasıdır. Tıpkı bu dünyaya ait görüntüler, tatlar, kokular ve hisler gibi, sesler de bize ait bu algı dünyasının bir kısmını oluşturur. Dış dünyada var olduğunu düşündüğümüz kalabalık ortamın gürültüsü, bize seslenen arkadaşımızın sesi ve dinlediğimiz müzik, yalnızca bize ait bu algı dünyasında oluşur. Tüm bunların dışarıdaki gerçeklik ile mutabık olup olmadığını bilmemize imkan yoktur. Çünkü beynimizin dışına çıkarak asıl dünyaya ulaşmamız hiçbir zaman mümkün değildir.
Kokular ve Lezzetler de Yalnızca Beynimizde Meydana Gelir
Pişen güzel bir yemeğin kokusunun, gerçekten yemekten geldiğini zannederiz. Yemek pişerken, başkalarının da bizimle aynı kokuyu algıladığını düşünür ve ortak bir hissi paylaştığımıza inanırız. Ama bu yalnızca bir zandır. Bize ulaşan şey, koku moleküllerinin elektrik sinyaline dönüştürülüp beynimize ulaşmış halidir. Bir başka deyişle, "koku" dediğimiz şey de tıpkı görme ve duyma gibi, elektrik sinyallerinden oluşan bir algıdır. Dışarıdaki koku molekülleri, hiçbir zaman beynimize ulaşmaz.
Ünlü düşünür George Berkeley, bu gerçeği şu sözlerle açıklamıştır:
Önce renklerin, kokuların vb. gerçekte var olduğu sanıldı; ama daha sonra, bu çeşit görüşler reddedildi ve görüldü ki bunlar ancak duyumlarımız sayesinde vardır.60
Koku algısı, fiziksel anlamda hiçbir koku molekülünün gerçekte var olmadığı rüyalar sırasında da en gerçekçi şekilde hissedilebilen bir algıdır. İnsanlar rüyalarda, görüntüyü son derece net ve mükemmel şekilde gördükleri, sesi en kusursuz haliyle duydukları gibi, kokuyu da aynı şekliyle algılayabilmektedirler. Dolayısıyla, buradan yola çıkarak, kokunun algılanabilmesi için onun maddesel varlığının şart olmadığını anlamak kolay olacaktır.
Bu durum, tat alma algısı için de geçerlidir. İnsan dilindeki tat algılayıcı bölgelerin görevi de, tıpkı diğer duyu organlarında olduğu gibi, gelen uyarıyı elektrik sinyaline dönüştürmektir. Dolayısıyla biz hoşumuza giden bir pastayı yediğimiz zaman, onun hiçbir zaman gerçek tadına ulaşamayız. Onun gerçek görüntüsünü görmediğimiz, gerçek kokusunu duymadığımız gibi, gerçek lezzetini de alamayız. Aldığımız tad, beynimize elektrik sinyali olarak iletilen uyarıların meydana getirdiği etkidir. Bir başka deyişle, hayatımız boyunca sevdiğimiz bir yiyeceğin, çikolatanın, meyvenin bizim algı dünyamızda meydana gelen şekli ile muhatap oluruz. Beş duyumuz yoluyla beynimizde meydana getirilen algılar, bizlere bunların güzel görünümlü, güzel kokulu ve lezzetli olduğunu söyler. Ama bu tümüyle bize ait bir bilgidir. Bizim zihnimizde bize algılattırılan niteliklerdir. Bunun dışında, dış dünya hakkında hiçbir fikrimiz yoktur.
